မိုးဖြဲ ့
ေအာ္ - မႈံတႏြဲ ့ႏြဲ ့၊ လြမ္းနယ္ခ်ဲ ့လို ့ စံုတဲ ့ကႏ ၱာ၊ ေျမထရံဆင့္၊ ကမ္းခံုျမင့္က၊ စြင့္စြင့္ငယ္ျငာသည္၊ ဘုတ္၀ါေရႊခ်ဳိးက ကူေတာ့တယ္။
သဇင္ေဆာ္လြင့္၊ ပင္တံျမင့္မွာ၊ ပြင့္ပန္းရည္စုတ္၊ ခါသံသဲသဲ၊ ညံမစဲ၊ ပဲေတာင့္ျပဳတ္တို ့၊ ေရႊစလုတ္ခ်ီ၊ ခြန္းသံငယ္စီသည္၊ ျပည္သည္ေခါင္ဖိုး၊ လူလိုကပက္။ ႏႈတ္ခြန္းဆက္တယ္၊ ငွက္မယ္မ်ဳိးတို ့၊ ေဆာ္ႏႈိးငယ္ေခၚသည္၊ ၿမိဳင္ေမာ္သစ္နန္းကလဲ ဆူေတာ့တယ္။
ကသယ္ေျမမြ၊ ေၾကပြပြႏွင့္၊ ျမသလင္းျပင္၊ မိုးေႏြမခန္း၊ ယိုစိမ့္စမ္းနွင့္၊ အိုင္ကမ္းခြင္မွာ၊ ေရႊသမင္ေတာက္၊ စာမရီေငြ၊ တိုးေအာင္ေျခြ၊ ေရမိုးေသာက္လို ့၊ ေတာေမ်ာက္ကယ္ျငာ၊ ကႏ ၱာၿမိဳင္ႀကီးကလဲ ပူဖို ့ဘြယ္။
ခက္ဆစ္အေျဖ
ဘုတ္၀ါ = ဘုတ္ငွက္ငယ္တမ်ဳိး။
ပဲေတာင့္ျပဳတ္ = ငွက္တမ်ဳိး။
ကပက္ = ကဘဲ၊ ကဲ ့သို ့။
ကသယ္ = အမႈန္ ့၊ ေျမမႈန္ ့၊ လိမ္းက်ံေသာ အမႈန္ ့။
ျမသလင္းျပင္ = ျမသလင္းေက်ာက္အျပင္။
ျငာ = ဟစ္ေအာ္သည္။
ေလးခ်ဳိးသျဖန္
ပူဖို ့ညႊန္း၊ လြမ္းလိုက္ပါဘိတယ္။
ေတာင္ေစာင္းထရံေကြ ့မွာ၊ မိုးေ၀ ့လို ့လယ္။
ေရာ္လို ့သာ ေဆြးလုိက္ကဲ ့၊ မေအးႏိုင္ ပူနယ္ကို၊ ျခယ္ဖန္လဲ ့တဘုန္း။
ဆင့္ဆင့္သာကဲ ေတာ့တယ္၊ ေဖၚနဲသူ ေၾကေၾကြရန္ဖို ့၊ ကိုးတန္ဖြဲ ့ခ်ဳန္း။
ခက္ဆစ္အေျဖ
ကိုးတန္ = အရပ္ကိုးမ်က္ႏွာ။
တေပါင္းလဖြဲ ့ (၇)
ေအာ္
- ပဌမဂိေမွ၊ သည္ခ်ိန္ေႏြကို၊ ရေ၀ေဆာင္ေၾကာ့၊ ေညာင္ေမာ့ေမာ့မွာ၊ ေတာ္အေလးတူ၊ ေကသီရွစ္ထြာ၊ မာလာႏွစ္ႏွင့္၊ ၾကာျဖစ္မူတို ့၊ သစ္ကူငယ္ေဆြးေထာက္၊ ဗ်ာေရးေတာင္ေမာက္ေပလိ္မ့္၊ ကြန္းေျပာက္ကယ္ရိပ္ပ်ံ၊ ပင္ဗိမာန္မွာ၊ သံ၀ါညံစာ၊ အ႑ဇာတို ့၊ ဖန္ရာၿဗံဳ ၿမိဳင္ထံုရဂိုင္မွာ၊ စံုၿပိဳင္ဖို ့မသန္းေတာ့တယ္။
ထူပါငယ္ထူပ၊ ေက်ာက္ဂူလြမွာ၊ စူဠေက်ာက္သဲ၊ ေမ်ာက္သလြဲႏွင့္၊ ေကာက္ခဲမွန္ရာ ဗဟန္း၀ါက၊ ေသလာကန္ ့တုိက္၊ တာလဗီဇာ၊ ျမင္းသီလာလဲ သီကာ၀ိုက္လို ့၊ အၿဖိဳက္ကယ္ေက်ာက္စံု၊ ေက်ာက္ဖ႐ံုလဲ၊ ေမာက္ပံုပိုလို ့ လွ်မ္းေတာ့တယ္။
ခက္ဆစ္အေျဖ
ရေ၀ = (ေပါ) နန္း။
ေကသီ = (ပါ) ေကသာ၊ ဆံပင္။
ထြာရွစ္ = ရွစ္ထြာ၊ ေလးေတာင္။
မာလာ = (ပါ) ပန္း။
ၾကာျဖစ္ = ၾကာပြင့္၌ သေႏၶတည္၍ဖြားသူ။
ကြန္းေျပာက္ = ပန္းအေျပာက္ထုသားေသာနတ္ကြန္း။
ဗိမာန္ = (ပါ) ၀ိမာန၊ အထူးထူး တင့္တယ္ေသာ အေဆာက္အဦ။
အ႑ဇာ = (ပါ) ဥ၊ ဥမွေပါက္သူကို ရည္၍ဆိုသည္။
ၿဗံဳၿမိဳင္ = ၿဗံဳစပ္ေတာ၊ ေတာနက္။
ရဂိုင္ = ရဂံု၊ ေတာ။
ထူပ = (ပါ) ျမင့္ရာအရပ္။
လြ = (ေပါ) ျဖဴစင္သည္။
စူလေက်ာက္သဲ = လိပ္သည္းေက်ာက္၊ စူလ = (ပါ) လိပ္။
သလြဲ = ခဲမျဖဴ ( သလြဲျဖဴ၊ သလြဲမည္း၊ ႏွစ္မ်ဳိးရွိ၏။
ဗဟန္း = ဗဟန္းေက်ာက္၀ါ။
တာလဗီဇ = (ပါ) ထန္းေစ ့၊ ထန္းေစ့ဆံႏွင့္ တူေသာေက်ာက္။
ျမင္းသီလာ = မေနာသီလာေက်ာက္တမ်ဳိး။
အၿဖိဳက္ = ၀ူလ္ဖရန္သံမ်ဳိး၊ အၿဖိဳက္နက္။
ေလးခ်ဳိးခြန္းေထာက္
ဆန္းဆိုမွ်စံုစြာ။
ေက်ာက္ေဂါဒန္ သံဇာတငယ္ႏွင့္၊ ေမာရဂီ၀ါထြန္းေပတဲ ့၊ ကၽြန္းႀကီးေသလာ။
နာဂေသ နာဂမႈိင္း၊ ဥဗ်ဳိင္းႏွင့္ ေက်ာက္ဆပ္ျပာ၊ ခ်ပ္လႊာေျမွာင့္ေခ်ာင္႐ိုး။
လွ်ဳိတခြင္၊ ဖိုခင္သူ ထံုႏွိပ္လို ့၊ လံုႀကိတ္ကယ္ေဇာ္ဂ်ီတို ့၊ အားသီလို ့ထိုး။
ခက္ဆစ္အေျဖ
ေဂါဒါန္ = ေဂါဒန္ေက်ာက္မ်ဳိး။
သံဇာတ = သယံဇာတ၊ ေျမထြက္ေက်ာက္သံ၊ မိမိအလိုအေလွ်ာက္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ၀တၳဳမ်ား။
ေမာရဂီ၀ါ = (ပါ) ေက်ာက္အမည္။
ေသလာ = (ပါ) ေသလ၊ ေက်ာက္။
နာဂေသ၊ နာဂမႈိင္း = ေက်ာက္အမည္မ်ား ျဖဴေဖြးေသာ ေက်ာက္မ်ဴိး။
ဥဗ်ိဳင္း = ေက်ာက္ဆပ္ျပာ ၊ ေက်ာက္အမည္မ်ား။
ထံုႏွိပ္သည္ = လံုျပဳလုပ္သည္။
နီမ်ဳိးႏုႏြယ္၊ ေဆးဥပါယ္လဲ၊ ႐ႈဖြယ္ဆံုးေပ၊ ဂမုန္းေရႊႏွင့္၊ သံုးေထြေၾကာ့လန္း၊ တာ့ခါးပန္းမွာ၊ ေဒါ့ရန္းေခတၱာ၊ ပတတ္စာႏွင့္ နာလဲပဥၥ၊ ဘင္ေလာဟကို၊ ေဒါသစင္စြာ၊ ၾကြပ္ႏွင့္ေပါင္းေအာင္လို ့၊ တက္ေလာင္းငယ္ရွာသည္၊ ၀ိဇၨာဓိုရ္လုလု ႏႈန္းၾကတယ္။
အ၀င္ငယ္မပ်က္၊ ထင္ကြက္ကြက္ႏွင့္၊ ရမၼက္ကယ္မကြာ၊ အဂၢိရတ္ထံုး၊ တတ္မဆံုးသူတို ့၊ ပတ္ကံုးငယ္ရွာသည္၊ သိပၸါကို မႈမႈ က်ံဳးၾကတယ္။
ခက္ဆစ္အေျဖ
သံုးေထြ = ဥတုသံုးပါး။
နာ = ခဲမည္း။
ပဥၥ = (ပါ) ငါးခု၊ ငါးမ်ဳိး။
ဘင္ = ခဲမျဖဴ။
ေလာဟ = (ပါ) ေလာဟာသံ သတၳဳတမ်ဳိး၊ (ပဥၥေလာဟာဟူေသာ ေလာဟာငါးမ်ဴိးကား ေရႊ၊ ေငြ၊ ေၾကး၊ သံ၊ ခဲ တိုျဖစ္၏)
အဂၢိရတ္ = အဂၢိသွ်ၾတ၊ မီးႏွင့္စပ္ေသာအတတ္။
သိပၸ = (ပါ) အတတ္။
ေလးခ်ဳိးသျဖန္
ဘံုသံုးျပန္ ့တခြင္။
သည္ဥာဥ္ကိုရွာလွ်င္ ရွားေပလိမ့္၊ ျပဒါးဘင္နာၾကြပ္ကယ္တို ့၊ လမ္းစြပ္လို ့ထြင္။
ေဖေဇာ္ဂ်ီ ေပြလီေၾကာင္းေပထင့္၊ တေပါင္းမာသတြင္၊ ႀကံအင္ေၾကာ့အစြမ္း။
ထုတ္ပါေသာ္၊ ႐ုပ္ေလးေဖၚ မကုန္နည္းေပထင့္၊ လံုတည္းေမႊသာေမႊေတာ့၊ သည္ခ်ိန္ေႏြ သည္ရတုမွာ၊ ေဆးစုတဲ ့ျငမ္း။
ခက္ဆစ္အေျဖ
ၾကြပ္ = သတၳဳတမ်ဳိး။
ေပြလီ = ေထြေထြရာရာျပဳသည္။
မာသ = (ပါ) လ၊ (အခါ)
႐ုပ္ေလးေဖၚ = ျပဒါး၊ ဘင္၊ နာ၊ ၾကြပ္၊ ႐ုပ္ဓါတ္ေလးပါး။
ျငမ္း = မွီရာ အားထားရာ ထံုးတမ္းနည္းနာ။
တေပါင္းလဖြဲ ့ (၆)
ေအာ္ - ဘာသာေသာက္စား၊ သီေ၀မူးေမာ္၊ ေခါင္ကေဇာ္၊ ေပ်ာ္အပါးႏွင့္၊ ထြန္သြားငယ္မျမင္၊ ႏြားမႏွင္သည္၊ ကရင္စူးနဲ ့၊ ယာငန္းခ်ဲ ့လို ့၊ လြမ္းဖြဲ ့တဖံု၊ ေမွ်ာ္ေလတိုင္းမွာလ၊ တမိူင္းငယ္မႈံသည္၊ ရဂံုညိဳျမရႊန္းေတာ့တယ္။
ေငြေသာင္ခံုခင္း၊ ယမုန္တြင္းမွာ၊ ငါးၾကင္းညာဆန္၊ ေလခ်ဳိေလွာက္လို ့၊ တံု ့ေခါက္ကယ္ျပန္သည္၊ သန္က်န္ေဟမယြန္းေတာ့မယ္။
ၾကယ္ဘဂုစန္း၊ ႏွစ္ၿပိဳင္ထြန္းေဆာင္၊ ညွိထြန္းေျပာင္သည္၊ ရင္ေဘာင္တန္းႏွင့္၊ လွမ္းေဒသစာရီ၊ သူရကန္၀န္း၊ ေဒါင္းမင္းကြန္းလဲ၊ ျပင္စြန္းငယ္ခ်ီသည္၊ ရာသီေႏြလကၽြန္းေတာ့မယ္။
ခက္ဆစ္အေျဖ
သန္က်န္ = ၀ႆန္က်န္၊ မိုးရာသီ ၾကြင္းက်န္ရာ ကာလ။
ေဟမ = (ပါ) ဆီးႏွင္း၊ ေဆာင္းရာသီ ေဟမႏ ၱ။
ဘဂုစန္း = ဥတၱရဘရဂုဏၰီနကၡတ္ႏွင့္ စန္းယွဥ္ျခင္း။
သူရကန္ = (ပါ) သူရိယကႏ ၱ၊ ေနမင္း။
ျပင္စြန္း = အျပင္လမ္း၊ ဗာဟီရ၀ီထိ။
ေလးခ်ဳိးသျဖန္
လြမ္း၀ွန္ျပန္ ့ပြားစည္။
ဘံုကြန္းေညာင္ေဗြက၊ ေဖ်ာ္မေျပ၊ ေဖၚေကြေ၀းသူတို ့၊ ေဆြးရွာဘိသည္။
နယ္ရွစ္ခြင္ျပာညိဳ ့၊ ရြာမသို ့လွ်ပ္ျခည္၊ နတ္စည္ၿငိမ့္ေၾကာ္ေၾကြး။
မိုးလုလင္၊ ကိုးခြင္မွာမႈံရည္ဆိုင္းလာႏွင့္ စံတုိင္းျပည္ေတာဆီသို ့ လြမ္းၿပီကြဲ ့ေလး။
ခက္ဆစ္အေျဖ
နတ္စည္ = ပုစြန္လက္မစည္။
