ကဆုန္လဖြဲ ့

 

ေအာ္ ေဖၚေ၀းမစံု၊ ေဆြးဖို ့ႀကံဳေအာင္၊ တပံုတခန္း၊ ကဆုန္ဆန္းမို ့၊ ယုန္စန္းေငြလ၊ စႏၵရႏွင့္၊ ပုဏၰာတာရာ၊ ၾကယ္၀ိသာလဲ၊ အာကာျမင့္ေခါင္၊ ကြန္ ့ရြန္းငယ္ေျပာင္သည္၊ တိမ္ေမွာင္ေျခြလို ့ လင္းေတာ့တယ္။



သံ၀ွန္ေညာင္းၿငိမ့္၊ စည္ေမာင္းလွိမ့္လို ့၊ ၀တိန္ ့ခြန္ဆြတ္၊ နတ္မ်ားထြတ္ကို၊ သခြတ္စားငယ္၊ ျပည္သမီးရင္း၊ လက္စၾကြင္းေၾကာင့္၊ ရန္တင္းငယ္လွယ္သည္၊ စစ္ဆြယ္ၿပိဳင္လို ့က်င္းေတာ့တယ္။

ခက္ဆစ္အေျဖ

ယုန္စန္း         =       ယုန္႐ုပ္ရွိေသာ စႏၵာလမင္း။

စႏၵရ             =       (သင္) လမင္း။

ပုဏၰားတာရာ  =       ေက၀႗တာရာ၊ တံငါတာရာ၊ ကဆုန္လတြင္ ယွဥ္ၿမဲတာရာ။

အာကာ         =       (ပါ) အာကာသ၊ အပိတ္အဆီးမရွိ ဟင္းလင္းအထက္ေကာင္းကင္ျပင္။

၀တိန္           =       တာ၀တိ ံသာဘံု သိၾကားမင္းစံရာျပည္။

သခြတ္စား      =       သခြတ္ပင္ရွိရာ အသုရာျပည္ကို အစိုးရသူ၊ အသုရာနတ္။

ေလးခ်ိဳးခြန္းေထာက္

 

သင္းေျမနံ ့တႀကိဳင္။

စကားေရႊ၀ါႏွင့္၊ ေညာင္သီတာ ေရေတာ္သြန္းခ်ိန္မို ့၊ ရႊန္းေ၀လို ့လႈိင္။ 

ၿမိဳင္ျမစ္စံု ယမုန္ခပါတဲ ့၊ ျပည္အမရမ႑ိဳင္၊ ခရုိင္နယ္တ၀ိုင္း။

သို ့ခ်ိန္ဆီ၊ ရင့္က်ဴးပဥၥ ဂၤ ီႏွင့္၊ တိမ္ပန္းခ်ီေပြလို ့ေရးေပထင့္၊ ေဆးရင့္ျပာလႈိင္း။

ခက္ဆစ္အေျဖ

ယမုန္    =    ယမုနာ သာမန္အားျဖင့္ ျမစ္ကို တင္စားေခၚေ၀ၚေသာနာမည္။
မ႑ိဳင္    =  (ပါ) မ႑လ၊ ၾကည္လင္ရာ၊ အ၀န္းအလယ္။
ပဥၥဂၤ ီ   =  တူရိယာငါးပါး။ ( တဖက္ပိတ္စည္၊ ႏွစ္ဖက္ပိတ္စည္၊ ထက္စည္၊ နွဲေျပြ၊ လင္းကြင္း။ ) 


-------------------------
နံကိုင္းေဇယ်၊  ျပည္သန္လ်က္ခံု၊ ၾကက္ႏွစ္စံုလဲ၊ ေရႊပုညႏွင့္၊ ပဒျမားစစ္၊ ျပာယမုိက္ဆင္၊ မန္းသိုက္၀င္တဲ ့၊ ရွင္ပင့္ျဖစ္ကို၊ စီစစ္ဖြဲ ့ကံုး၊ အိုဘယ့္ႏွယ္ဆံုးေပလိမ့္။

ခက္ဆစ္အေျဖ

နံကိုင္း   =  စစ္ကိုင္းေတာင္ရွိ ရွင္ပင္နံကိုင္းဘုရား။

ေဇယ်   = ေဇယ်ာပုရ၊ စစ္ကိုင္းၿမိဳ  ့၏ အမည္။

သန္လွ်က္ခံု  =  သန္လွ်က္ပံုျဖစ္ေနေသာ ေျမေပၚ၌တည္ထားေသာ အင္း၀ျပည္။

ၾကက္ႏွစ္စံု =  အမရပူရဖက္ရွိ ေရႊၾကက္ယက္၊ ေရႊၾကက္က်ေစတီႏွစ္ဆူ။

ေရႊပုည  =  စစ္ကိုင္းေတာင္ရိုးရွိ ပုညရွင္ေစတီေတာ္။

ပဒျမားစစ္   =   စစ္ကိုင္းေတာင္ရိုးရွိ ပဒျမားေစတီေတာ္။

ျပာယမုိက္ = ယမိုက္ျပာဋိဟာ၊ ေရအစံု၊ မီးအစံု၊ တန္ခိုးေတာ္။

မန္းသိုက္ = မႏ ၱေလးသို္က္။

ေလးခ်ိဳးသျဖန္

 

ေခြႏုန္းတဲ ့ဗ်ာသီ၊ သူလဲျမင္ေတာ္လာႏွင့္၊ ကႏ ၱာမွာဖန္ရာ ႀကံဳ  ့ပါဘိ၊ လြမ္းပံု ့ေပြလီ။

ထီးတရာ၊ ပဏၰာႀကိဳ  ့ပါတဲ ့၊ မင္းေနၿမိဳ  ့ ဌာနီ၊ သည္ဆီထင့္ေရာ္ရမ္း။

နယ္ရွစ္ခြင့္၊ နတ္စစ္ကယ္ဗ်ဴဟာဆင္လို ့၊ ေျမာ္အျမင္ထင္အေတြးႏွင့္၊ ေ၀းကေမာင္ပန္း။

 

 

ခက္ဆစ္အေျဖ

ဗ်ာသီ  = ဗ်ာပါရ၊ ပူပင္မႈမ်ားျပားျခင္း၊

ကႏ ၱာ  =  (ပါ) ကႏ ၱာရ၊ ခက္ခဲ ေသာခရီး၊ ေတာႀကီး၊ သဲကႏ ၱာရကား သဲျပင္တည္း။

ထီးတရာ    =    တရာ့တပါးေသာ မင္းမ်ားအနက္၊ မိမိျပည္မင္းမွတပါး အျခားထီးျဖဴေဆာင္း မင္းတရာ။

ပဏၰာ     =     (ပါ) ပဏၰာကာရ၊ လက္ေဆာင္။

ဌာနီ     =     (ပါ) ဌာန၊ ေနရာ၊ အရပ္။

ဗ်ဴဟာ    =     (ပါ) စစ္ဆင္ျခင္း။

တန္ခူးလဖြဲ ့

ေအာ္ - ေဆြမစံုဖက္၊ ေျဖပံုခက္ေအာင္၊ မကရ္းကြက္ခၽြန္၊ တိမ္ရြက္ကြန္လဲ၊ လက္ပုဇြန္ရိုး၊ ရြာစခၽြန္ငယ္၊ သံ၀ွန္ၿဖိဳးမွ်၊ ျမဴခိုးငယ္ေမွာင္ေျခြ၊ ေထာင္ေရာင္ေနလဲ၊ မေဇၩလမ္းကြန္ ့၊ ျပင္နန္းစြန္ ့လို ့၊ ကိုက္ညြန္ ့ငယ္ဖူးစီ၊ ေဂၚေငြခိုင္၀တ္၊ ေလယိုင္ညြတ္သည္၊ ဖက္ဆြတ္ခ်ီႏွင့္၊ ယဥ္သီဒါၿမိဳ ့၊ ေသာင္ကမ္းစို ့မွာ၊ ႏွစ္ကိုယ့္တကိုယ္၊ ဟသာၤေသာင္တင္း၊ ေရႊပိန္ညင္းတုိ ့၊ ခ်စ္တင္းဆိုသည္၊ မ ဖို ေတာင္ပံ၀ဲေတာ့တယ္။

ဒြါဒရာလက္၊ ဆယ့္ႏွစ္ကြက္တြင္၊ ဂုဏ္အနဂၣ၊ ခ်ိန္ႏႈိင္းစက္လဲ၊ ဖက္မမွ်ဘူး၊ စိတၱရခါ၊ ၾကယ္ထြန္းပတဲ ့လအတာမွာ၊ အသာေခါင္ခန္ ့ကဲေတာ့တယ္။

ၾကည္ကြဲလြမ္းရန္၊ ၾကငွန္းေမြ ့တဲ ့၊ သန္းေရြ ့မွန္တို ့၊ ဘယ္ဉာဏ္ၾကံ့ခို္င္၊ တံ့စားႏုိင္လိမ့္

ခက္ဆစ္အေျဖ

မကရ္းကြက္ခၽြန္         =       (ပါ)မကရ၊ မကရ္းမိေက်ာင္းတမ်ဳိး၏ အေၾကးခြံကဲ ့သို ့ေသာအကြက္။

လက္ပုစြန္႐ုိး             =       ပုစြန္လက္မစည္၊ သိၾကားမင္း၏ ကကၠဋစည္။

၀ွန္ၿဖိဳး                     =       မ်ားျပားႀကီးမားသည္။ ဤ၌ က်ယ္ေလာင္သည္။

ေမွာင္ေျခ                =       အေမွာင္ကို ပယ္ခြင္းျခင္း။

ေထာင္ေရာင္ေန        =       ေရာင္ျခည္တေထာင္ အလင္းေဆာင္ေသာေနမင္း။

မေဇၩ                      =       (ပါ) အလယ္၊ ေနသြားလမ္း ၃- ေၾကာင္းအနက္ အလယ္ေၾကာင္း။

ျပင္နန္း                            =       ေနသြားရာ အျပင္လမ္းေၾကာင္း။

ကိုက္                     =       (ပါ) အဖူးအငံု။

ဖက္ဆြတ္                =       တေပါင္း တန္ခူးေလာက္တြင္ ပြင့္ေသာပန္းတမ်ဳိး။

သီဒါ             =       (ပါ) ျမစ္။

ယဥ္သီဒါ        =       ျမစ္ေရယဥ္။

ဒြါဒရာ           =       (ပါ) ဒြါဒသရာသီ၊ တဆယ့္ႏွစ္ရာသီ။

အနဂၣ            =       (ပါ) မ်ားစြာ။

စိတၱရ           =       စိၾတနကၡတ္၊ တန္ခူးလ၏ စန္းယွဥ္နကၡတ္။

အတာ           =       ႏွစ္သစ္သို ့ကူးေျပာင္းရာအခါ။

ၾကငွန္း          =       (ပါ) အထြတ္အျမတ္။

သန္းေရြ ့        =       ရံေရြေတာ္ တသန္းတို ့၏။

တံ့စား           =       တည္တံ့ေစသည္။

ေလးခ်ဳိးသျဖန္

ေျဖမႏိုင္ ေရစုိင္၀ဲသို ့၊ မႈိင္ပြဲတဲ့သစ္ေစ။

မုတ္ကြန္းေဆာင္ပ်ံႏွင့္ ျခေသၤ့ခံ မွန္ျပတင္းမွာမွ သြင္းတဲ ့ေလေျပ။

မ်ဳိလို ့သာခဲရတယ္၊ သဲေနာက္က်ဳဗ်ာေပြ၊ ေၾကေၾကြဘြယ့္ဘနန္း။

ႏွင္းသတ္အထံု၊ ၀ရတ္ကယ္သဥၨာဘံုက၊ ထည္ေကာဋံဳၿခံဳ႐ုံေထြးေသာ္လဲ၊ မလံုမစံုေသးသူတို ့၊ ေဆြးဘို ့စတမ္း။

ခက္ဆစ္အေျဖ

မုတ္ကြန္း       =       နန္းေဆာင္အ၀င္၀။

ေဆာင္ပ်ံ       =       အမိုးဘံုပ်ံအဆင့္မ်ားျဖင့္ ျမင့္ျဖဴးေသာအေဆာင္။

ျခေသၤခံ         =       ျခေသၤ့႐ုပ္ခံေသာ။

၀ရတ္           =       (ပါ) န၀ရတနာ၊ န၀ရတ္ကိုးပါး၊ ပဒျမား၊ ေၾကာင္၊ ေဂၚမုတ္၊ ဥႆဖယား၊ ျမ၊ စိန္၊ နီလာ၊ သႏၱာ၊ ပုလဲ။

သဥၨ             =       သဥၨာလီ၊ မင္းမိဖုရားတို ့ ထိုင္ရန္သလြန္။

ထည္ေကာဋံဳ   =       ေကာဋဳမၺရာဇ္တိုင္းျဖစ္ အထည္၊ ထိုတိုင္းသည္ အထည္ရက္လုပ္ရာ၌ ေက်ာ္ၾကားသည္။     

ဦးၾကင္ဥ အတၳဳပၸတၱိ

ပေဒသာ သီခ်င္းမ်ားကို ေရးသားခဲ ့ေသာ ျပဇာတ္ဆရာ စာဆုိေတာ္ႀကီး ဦးၾကင္ဥကား ေျမထဲေခၚ ေအာင္လံၿမိဳ ့ စီရင္စု ဆင္ေပါင္၀ဲရြာ၌ ဖြားျမင္ေသာ စာဆိုေတာ္ တဦးျဖစ္ေလသည္။ ပေဒသာသီခ်င္းဟူေသာ အမည္မွာ ဦးၾကင္ဥ၏ မွည့္ေခၚရင္း အမည္ကား မဟုတ္ေခ်။ ဦးၾကင္ဥသည္ ေတာဖြဲ ့၊ ေတာင္ဖြဲ ့၊ ရာသီဖြဲ ့၊ ငါးဖြဲ ့သည့္ သဘာ၀ ကဗ်ာ အမ်ဳိးမ်ဳိးကို ေရးသားခဲ ့ေပရာ၊ ထိုကဗ်ာမ်ားကို ျမန္မာကဗ်ာက်မ္း အသီးသီးတြင္ မွတ္သြင္းေဖၚျပခဲ ့ၾကေပသည္။ ထိုေဖၚျပခဲ ့ေသာ ကဗ်ာမ်ားကို စုေပါင္း၍ သီးျခားရိုက္ႏွိပ္ေသာအခါ အေၾကာင္းအရာ အမ်ဳိးမ်ဳိး အေထြေထြ စံုလွေသာေၾကာင့္ ကမၻာဦးအစ လိုတရသည့္ ပေဒသာပင္ကို အစြဲျပဳကာ ပေဒသာသီခ်င္းဟု အမည္တပ္ထားေပသည္။

ဦးၾကင္ဥ၏မိဖမည္ရည္ႏွင့္ ဖြားသကၠရာဇ္ကိုကားမသိရွိရေပ။ သို ့ရာတြင္ ဦးၾကင္ဥသည္ ဘႀကီးေတာ္မင္း လက္ထက္မွ ပုဂံမင္းလက္ထက္အထိ စာေပေရးသားျပဳစုခဲ ့ေသာ ပုဂၢိဳလ္တဦးျဖစ္ေၾကာင္းသိရွိရေပသည္။ ဦးၾကင္ဥသည္ မိမိဇာတိရပ္ေျမ ဆင္ေပါင္၀ဲၿမိဳ ့မွခြါ၍ အမရပူရၿမိဳ ့သို ့သြားေရာက္ကာ စာေပမ်ားကိုေရးသာျပဳစုရင္း မင္းမႈထမ္းေဆာင္ေနေလသည္။ အသက္အရြယ္ႀကီးရင့္ေသာ အခါမွ မိိမိဇာတိၿမိဳ ့သို ့ျပန္လည္ေနထိုင္ေလသည္။

ဦးၾကင္ဥသည္ ဗဟုသုတလိုလားေသာ ပုဂၢိဳလ္တဦးျဖစ္ေလသည္။ ေတာင္ေပၚသားမ်ား၏ ေဒသသို ့လည္း ေပါက္ေရာကဖူး၍ ေတာင္သူတို ့၏ အေလ့အလာကို မွတ္သားကာ မိမိကဗ်ာမ်ားတြင္ ထည့္သြင္းစပ္ဆိုခဲ ့ေလသည္။ ျမစ္၀ကၽြန္းေပၚပိုင္းသို ့ေရာက္ေသာအခါတြင္လည္း ပင္လယ္ကမ္းစပ္တြင္ေတြ ့ရေသာ ခရုမ်ား ငါးမ်ားအေၾကာင္းကို ဖြဲ ့ႏြဲ ့ေပေသးသည္။ ဦးၾကင္ဥသည္ ဗဟုသုတ ျပည့္စံုသူျဖစ္၍ ေရေျမေတာေတာင္စေသာ ဩကာသေလာကကိုလည္း စိတ္၀င္စားတတ္သူျဖစ္ေလသည္။ သူ၏ကဗ်ာမ်ားမွာ တိုတိုႏွင့္ သေဘာေပါက္လြယ္ေအာင္ စကားလံုးမ်ားကို ေရြးခ်ယ္သံုးႏႈံးတတ္ေလသည္။ အစပ္အဟပ္ကာရန္ကိုလည္း အေရးထားေလသည္။

ဦးၾကင္ဥသည္ ဦးပုညႏွင့္ ေခတ္ၿပိဳင္ျဖစ္ေလသည္။ ျပဇာတ္အမ်ားကိုလည္း ေရးသားခဲ ့ေလသည္။ ထင္ရွားေသာျပဇာတ္မ်ားမွာ ေ၀ႆႏၱရာျပဇာတ္၊ မေဟာသဓျပဇာတ္၊ ပါပဟိန္ျပဇာတ္၊ ေဒ၀ကုမၻန္ျပဇာတ္၊ ၀ကၤႏၱျပဇာတ္၊ ကာလကဏၰီျပဇာတ္တို ့ျဖစ္ေပသည္။ ထိုမွတပါး အျခားညည္းခ်င္းႏွင့္ သီခ်င္းကဗ်ာမ်ားကိုလည္း ေရးသားခဲ ့ေပေသးသည္။ ဦးၾကင္ဥႏွင့္ ဦးပုညတို ့မွာ ဥာဏ္ရည္ခ်င္းမ်ားစြာမကြာျခားလွသျဖင့္ မည္သူ၏ျပဇာတ္က ေကာင္းသည္ဟူ၍ပင္ အျငင္းအခံုျဖစ္ပြားခဲ ့ၾကရေပသည္။ ဦးၾကင္ဥတြင္ ဆန္းသစ္ေသာ ထြင္ဥာဏ္ရွိ၍ ရာသီဖြဲ ့မ်ားကိုပင္ တမ်ဳိးတမည္ ဖြဲ ့ႏြဲ ့စပ္ဆိုႏိုင္ခဲ ့ေပသည္။

ကရင္ဩသံ

ခက္ဆစ္

ဗီလံုး   =       ဆံထံုးတမ်ဳိး